Fourier解析 Fourierの定理

定理 Fourierの定理

 f(x) [ -\pi, \pi ]で定められた周期2\piの区分的に滑らかな関数とする。そのとき

\displaystyle{C_k = \frac{1}{2\pi} \int_{-\pi}^\pi f(t) \exp(-\sqrt{-1}kt)dt}

とおくと

\displaystyle{\sum_{k = -\infty}^\infty C_k \exp(\sqrt{-1}kx) = \frac{ f(x+0) + f(x-0)}{2}}

 が成り立つ。

 

証明

\displaystyle{P_n (x) = \sum_{k= -n}^n C_k \exp(\sqrt{-1}kx)}とおく。

\displaystyle{P_n (x) = \sum_{k= -n}^n C_k \exp(\sqrt{-1}kx)}

\displaystyle{= \sum_{k=-n}^n \left\{ \frac{1}{2\pi} \int_{-\pi}^\pi f(t) \exp(-\sqrt{-1}kt)dt\right\}\exp(\sqrt{-1}kx)}
\displaystyle{ = \frac{1}{2\pi} \sum_{k = -n}^n \left\{ \exp(\sqrt{-1}kx) \int_{-\pi}^\pi f(t) \exp(-\sqrt{-1}kt)dt \right\}}

\displaystyle{ = \frac{1}{2\pi}\left\{ \exp(-\sqrt{-1}nx)\int_{-\pi}^\pi f(t)\exp(\sqrt{-1}nt)dt + \cdots + \int_{-\pi}^\pi f(t) dt + \cdots \right.}

 \displaystyle{ \left. \cdots + \exp(\sqrt{-1}nx)\int_{-\pi}^\pi f(t)\exp(-\sqrt{-1}nt)dt \right\} }

\displaystyle{=\frac{1}{2\pi} \int_{-\pi}^\pi f(t) \left\{ \sum_{k=-n}^n \exp(\sqrt{-1}k(t-x))\right\}dt}

ここで変数を変換し、P_nを書き換える。

u = t-x,u \in [ -\pi-x,\pi-x], dt = du

\displaystyle{ P_n(x)= \frac{1}{2\pi} \int_{-\pi -x}^{\pi-x} f(x+u) \left\{ \sum_{k=-n}^n \exp(-\sqrt{-1}ku)\right\}du}

\displaystyle{Q_n (u) = \sum_{k=-n}^n \exp(\sqrt{-1}ku)}

とおくと、初項\exp(-\sqrt{-1}nu)公比\exp(\sqrt{-1}u)、項数2n+1の等比級数なので、

\displaystyle{ Q_n(u)= \frac{ \exp(-\sqrt{-1}nu)(1-\exp(\sqrt{-1}u(2n+1))}{1-\exp(\sqrt{-1}u)}}

\displaystyle{=\frac{\exp(-\sqrt{-1}nu) - \exp(\sqrt{-1}(n+1)u)}{1-\exp(\sqrt{-1}u)}}

\displaystyle{=\frac{\exp \left(-\sqrt{-1}\left(n+\frac{1}{2}\right)u\right) - \exp \left(\sqrt{-1}\left(n+\frac{1}{2}\right)u\right)}{\exp\left(-\sqrt{-1}\left(\frac{1}{2}\right)u\right) - \exp\left(\sqrt{-1}\left(\frac{1}{2}\right)u\right)}}

\displaystyle{=\frac{\sin\left(\left(n+\frac{1}{2}\right)u\right)}{\sin\left(\frac{u}{2}\right)}}

 ここでf(x+u),Q_n(u)は共に周期2\piuの関数であるから

\displaystyle{P_n(x) = \frac{1}{2\pi}\int_{-\pi}^\pi f(x+u) Q_n(u)du}

再びQ_n(u)の定義より

 \displaystyle{\int_{-\pi}^\pi Q_n(u) du = \int_{-\pi}^\pi \left\{ \sum_{k=-n}^n \exp(-\sqrt{-1}ku)\right\}du}

\displaystyle{=\sum_{k=-n}^n \int_{-\pi}^\pi \exp(-\sqrt{-1}ku)du = \int_{-\pi}^\pi du = 2\pi}

またQ_n(u)の定義よりQ_n (-u)=Q_n (u)だから

\displaystyle{\int_0^\pi Q_n(u) du = \int_{-\pi}^0 Q_n(u) du = \pi}

\displaystyle{ P_n(x) - \frac{f(x+0)+f(x-0)}{2}} 

\displaystyle{= \frac{1}{2\pi}\int_{-\pi}^\pi f(x+u)Q_n(u)du - \frac{1}{2}\{f(x+0)+f(x-0)\}}

\displaystyle{=\frac{1}{2\pi}\left\{ \int_{-\pi}^\pi f(x+u)Q_n(u)du - \pi f(x+0) - \pi f(x-0) \right\}}

\displaystyle{=\frac{1}{2\pi}\left\{ \int_0^\pi f(x+u)Q_n(u)du + \int_{-\pi}^0 f(x+u)Q_n(u)du\right.}

\displaystyle{\left. -f(x+0) \int_0^\pi Q_n(u)du -f(x-0) \int_{-\pi}^0 Q_n(u)du \right\}}

\displaystyle{=\frac{1}{2\pi} \int_0^\pi \{ f(x+u) - f(x+0)\} Q_n(u) du }

\displaystyle{+\frac{1}{2\pi} \int_{-\pi}^0 \{ f(x+u) - f(x-0)\} Q_n(u) du }

\displaystyle{=\frac{1}{2\pi} \int_0^\pi \{ f(x+u) - f(x+0)\} Q_n(u) du }

\displaystyle{+\frac{1}{2\pi} \int_0^\pi \{ f(x-u) - f(x-0)\} Q_n(u) du }

\displaystyle{=\frac{1}{2\pi} \int_0^\pi \{ f(x+u) - f(x+0)\} \frac{\sin\left(\left(n+\frac{1}{2}\right)u\right)}{\sin\left(\frac{u}{2}\right)} du }

\displaystyle{+\frac{1}{2\pi} \int_0^\pi \{ f(x-u) - f(x-0)\} \frac{\sin\left(\left(n+\frac{1}{2}\right)u\right)}{\sin\left(\frac{u}{2}\right)} du }

 \displaystyle{=\frac{1}{\pi}\int_0^\pi \frac{ f(x+u)-f(x+0)}{u} \frac{\frac{u}{2}}{\sin\left(\frac{u}{2}\right)}\sin\left(\left(n+\frac{1}{2}\right)u\right)}

 \displaystyle{+\frac{1}{\pi}\int_0^\pi \frac{ f(x-u)-f(x-0)}{u} \frac{\frac{u}{2}}{\sin\left(\frac{u}{2}\right)}\sin\left(\left(n+\frac{1}{2}\right)u\right)} 

ここで、

\displaystyle{ g_+ (u) = \frac{1}{\pi} \frac{ f(x+u)-f(x+0)}{u} \frac{\frac{u}{2}}{\sin\left(\frac{u}{2}\right)}}

\displaystyle{ g_- (u) = \frac{1}{\pi} \frac{ f(x-u)-f(x-0)}{u} \frac{\frac{u}{2}}{\sin\left(\frac{u}{2}\right)}}

\displaystyle{\alpha = n + \frac{1}{2}}

とおくと

右辺\displaystyle{=\int_0^\pi g_+(u)\sin(\alpha u)du + \int_0^\pi g_-(u)\sin(\alpha u) du}

となり、g_+(u),g_-(u)区間[0,\pi]で区分的に連続と言えればn\to \inftyなら\alpha \to \inftyなのでRieman-Lebesgueの定理の条件を満たす。そのためにu\to 0のとき各gが収束すればよい。

\displaystyle{\lim_{u \to 0} g_+(u) = \frac{1}{\pi} \lim_{u \to 0} \frac{f(x+u)-f(x+0)}{u}\frac{\frac{u}{2}}{\sin\left(\frac{u}{2}\right)}=\frac{1}{\pi}f'(x+0)\lt \infty}

\displaystyle{\lim_{u \to 0} g_-(u) = \frac{1}{\pi}f'(x-0)\lt \infty}

である。

\displaystyle{\therefore \lim_{n\to \infty} P_n(x) = \frac{f(x+0)+f(x-0)}{2}}